چکیده سخنرانی دکتر زالی در نشست انجمن پزشکان عمومی
🔹در کشورهای پیشرفته مدل رابطه پزشک و بیمار تغییر کرده است
🔹آسیبشناسی رابطه پزشک و جامعه و نقش نهادهای پزشکی در بهبود آن
🔸به گفتوگوهای بینرشتهای نیاز داریم. بعد از انتزاع دانشگاههای علوم پزشکی از وزارت علوم، فاصلهای بین رشتههای مختلف از جمله رشتههای علوم انسانی و پزشکی افتاد که آفت بزرگی بود. باید کارهای بینبخشی و بینرشتهای انجام و رشتههای ترجمانی ایجاد شود.
🔸اعتماد یک عنصر اساسی در رابطه پزشک و بیمار است و در چندین مطالعه بالینی تاثیر آن بر بهبود بیماریهای متعدد ثابت شده است. تخریب این اعتماد بیشتر از اینکه آثار صنفی داشته باشد، بر حقوق بیماران تاثیر منفی دارد.
🔸بحثهای نظری و کارهای پژوهشی که میتواند در رفتارسازی مدرن برای جامعه پزشکی موثر باشد، باید از پزشکستیزی افتراق داده شود. متاسفانه بسیاری از نقدهایی که بر جامعه پزشکی انجام میشود، عنصر اعتماد را تحلیل میبرد و اعتماد یک سرمایه ارزنده اجتماعی است.
🔸حتی از نگاه تقلیلگرایانه تجاری هم، نوع ارتباط با بیماران بسیار کارساز است. پزشکان موفقتر در کشورهای توسعهیافته، پزشکانی هستند که ارتباط بهتری با بیماران دارند. نباید تصور کنیم که اگر اطلاعات را با بیماران به اشتراک بگذاریم، شان ما تنزل خواهد یافت؛ اتفاقاً این همنشینی جایگاه پزشکی را افزایش میدهد و موجب محبوبیت پزشکان خواهد شد.
🔸در سالهای گذشته شاهد بودیم که در بسیاری از دانشگاههای علوم پزشکی، آموزش مهارتهای ارتباطی به دانشجویان پزشکی وجود نداشته است.
🔸جامعه پزشکی نباید نسبت به تغییرات مترقی نظریهپردازانه در علوم انسانی نگاه منفی داشته باشد. نگاه پدرسالارانه در روابط پزشک و بیمار مربوط به قبل از دهه ۸۰ است و الان دیگر در کشورهای پیشرفته جایی ندارد.
🔸مترقیترین مدل رابطه پزشک و بیمار در جهان که ایران نیز باید به این سمت حرکت کند، ارتباط همکاری است. یعنی پزشک و بیمار باید اطلاعات را با یکدیگر به اشتراک بگذارند تا با همکاری یکدیگر به نتیجه درستی برسند. در بهترین مراکز درمانی و پژوهشی جهان مشخص شده که این نوع از رابطه به افزایش درآمد، رضایت شغلی، طول عمر کیفی، موفقیت و محبوبیت بیشتر پزشکان منجر میشود.
🔸اینکه پزشک به بیمار نگاه تقلیلگرایانه ماشینی داشته باشد، مربوط به اواسط قرن بیستم است. بیمار یک عنصر انسانی پویا و زنده است که باید حرفش را بزند.
🔸اگر ادعا داریم پزشکی هنر است، باید در حوزه ارتباطی، هم با بیمار و هم جامعه و هم سیاستمداران، هوشمندانه عمل کنیم.
🔸اگر میخواهید بیمار زیاد داشته باشید و اگر میخواهید بیمار به شما چسبندگی (adherence) و همکاری و تبعیت داشته باشد و دستوراتتان را اجرا کند، باید در شما همدردی و توجه ببیند. در کشورهای توسعهیافته بهویژه کانادا و آمریکا، برخلاف گذشته، اکنون این ارتباط احساسی و عاطفی (emotional) مجاز شمرده میشود.
🔸اگر یک صنف میخواهد پیشرفت کند باید خودپالایشی و نقد از درون داشته باشد. البته باید مراقب باشیم دچار trollism نشویم چون اخلاق سایبری هنوز در کشور حاکم نشده و در فضای مجازی برخی خبرها بدون احترام به حریم شخصی و بدون بررسی صحت و اصالت منتشر میشود. بههمین دلیل است که میگوییم نباید خطاهای پزشکی را در فضای مجازی برجسته کرد.
🔸الان مفهوم پزشک در WHO عوض شده است و پزشک پنج ستاره علاوه بر وظایف معمول حرفهای، باید مسوولیتپذیری اجتماعی متعالی داشته باشد.
🔸جامعه پزشکی امروز باید بیش از همیشه در کنار مردم باشد. مردم دوران دفاع مقدس را بهخاطر دارند که پزشکان در آن شاهکار کردند. از طرفی مردم بسیار قدرشناس هستند و بسیاری از روابط را میتوان نه براساس موازین حقوقی بلکه براساس عواطف مشترک و آموزههای ملی و دینی ترسیم کرد.
🔸متاسفانه خود جامعه پزشکی هم قربانی سلطه و در بسیاری موارد فرودست است. پزشکان تنها گروهی هستند که طرح خارج از مرکز اجباری دارند. در ۴۰ سال گذشته در سیاستگذاری برای پزشکان، خودشان دخالت داده نشدهاند. پرداختی بیمهها ۱۵-۱۴ ماه تاخیر دارد. بسیاری از حداقلها برای پزشکان در قراردهای شبیه ترکمانچای و از جمله طرح پزشک خانواده دیده نشده است. کمتر از ۲۰ درصد پزشکان تحت پوشش حمایتهای بیمهای هستند. نگاه به پزشکان در سازمانهای مالیاتی چگونه است؟ خشونت علیه کادر درمان گاه بسیار شدید است.
بهترین راهحل، ایجاد ظرفیت برای نهادهای مدنی از جمله انجمنهای علمی و نظام پزشکی است.
برگرفته از کانال تلگرامی انجمن پزشکان عمومی